Okula Uyum Zorlukları ve Ödev Tamamlamada Güçlükler
MAKALE #9777 © Yazan Psk.Deniz BOLSOY ERDEM | Yayın Ekim 2012 | 2,881 Okuyucu
Kendi kendine ödevini oturup keyifle yapan, bitirmeden başından kalkmayan, ya da en azından bir yetişkinin yardımı ile ödevini “güzel güzel” yapan çocuk hayali ödev yaptırmak zorunda olan her ebeveynin aklından en az bir kere geçmiştir. Ancak özellikle hareketli ve yoğun konsantrasyon gerektiren durumlarda desteğe ihtiyacı olan çocukların bir yetişkin eşliğinde bile olsa ödev yapma süreçleri sıkıntılı olabilmektedir. Çocuğunun geri kalmasını istemeyen aile zaman zaman ödev baskısı yapabilmekte ve bu baskı ters tepip daha önce olmayan davranış sorunlarına bile yol açabilmektedir.
Oysa ödev yapmayı ve bitirmeyi daha kendiliğinden olan, daha kurallara oturmuş ve hem ebeveynin hem de çocuğun kabul edebileceği sınırlara oturtmak mümkündür. Ancak her türlü yolu denemenize rağmen çocuğunuz ödev yapma konusunda aşırı tepkiliyse, bu davranışın altında yatan duygusal ya da öğrenme ile ilgili güçlükler olabilir. Kendi kendinize teşhis koymaya çalışmak yerine bir uzman değerlendirmesi almanız bazı öğrenme güçlüklerinin ya da duygusal sorunların daha kolay üstesinden gelebilmenizi sağlar.
Bununla birlikte bir çok durumda ödev yapmak, ya da yaptırmak aile ve çocuğun yeni bir duruma uyum sağlama sürecindeki güçlüklerden kaynaklanır ve çözümü sabır istese de mümkündür. Okuma yazmayı öğrenmek ve kurallarla çevrili, kendilerinden beklentinin daha fazla olduğu ortamlara uyum sağlamak bazı çocuklarda tepki uyandırabilir. Bu çocuğunuzun okulda başarısız olacağı anlamına gelmez. Ancak çocuğunuzun uyum sorununu görmezden gelmek çözümü daha çetrefilli hale getirebilir. Çocuk psikolojisi ve öğrenme güçlükleri alanında ve çocuklardaki duygusal sorunlar konusunda en kestirme ve kolay çözüm sorunları erken tespit edip olabildiğince erken dönemde yoğun bir destek vermektir.
Bu yoğun destek genellikle evde ve psikolojik danışmanlık merkezlerindeki uzmanlarla işbirliği içinde verilir. Öğrenme güçlükleri olan, okula uyum sorunu yaşayan çocukların öncelikle ne yoğunlukta terapiye ihtiyaç duyabileceklerini tespit edebilmek için bir uzman tarafından değerlendirilmeleri gerekir. Daha sonraki adım ise aile-okul-psikolog işbirliğidir ve iyileşme sürecininen önemli adımlarından biri bu işbirliğidir.
Bu işbirliğini organize edecek, psikolog ile yapılan özel çalışmaların evde ve okulda da uygulanmasına ön ayak olacak kişi öncelike ebeveyn ve daha sonra da psikologtur. Psikolog çocuğu imkan olduğu durumlarda evde ve okulda da gözlemlemeli, değerlendirilen sorunun hangi ortamlarda daha çok görüldüğünü, hangi ortamlarda azaldığını tespit etmelidir. Çocuk okulda ve evde farklı davranışlar sergiliyorsa bunun nedenleri araştırılmalı ve en kısa zamanda çocuğun olumsuz davranışını devam ettiren etkenler ortadan kaldırılmalıdır.
Bu etkenlerin tespiti ve ortadan kaldırılması sürecinde okul-aile-psikolog işbirliği çok önemlidir. Örneğin bir çocuk gördüğü ilgiden memnun olduğu için saldırganlık davranışını sürdürüyorsa, saldırganlık gösterdiği anda kendisine bağırıp çağırarak da olsa ilgi göstermek bu davranışını sürdürmesine sebep olacağı gibi ileride sorunlarını çözmek için bağırıp çağırmanın doğru bir yöntem olacağını zannedecektir. Böyle bir durumda, örneğin, hem okulda, hem evde hem de psikologla çalışırken saldırganlık davranışını sergilediğinde “mola” tekniği dediğimiz bir yöntemle çocuğa yaşıyla orantılı bir şekilde bir sandalyede belli bir süre oturma süresi tanınabilir. Burada önemli olan tutarlı bir şekile her ortamda aynı yaptırımın gerekli olduğu kadar uygulanabilmesidir. Tutarlılık ve sabır davranış sorunları yaşayan bir çocuğun uyum sürecini hızlandırmada en önemli adımdır.
Tutarlılık ve sabır her zaman uygulanması kolay tutumlar değildir. Bu sebeple kendinizle aynı süreçlerden geçen ve benzer zorluklar yaşyan ailelerle işbirliği içine girmeniz ve bilgi alışverişinde bulunmanız yaşadığınız süreçte yalnız olmadığınızı ve er ya da geç sabırla üstesinden gelinebilecek bir durumda olduğunuzu hatırlamanıza yardımcı olacaktır. Kendinize ve çocuğunuza yapabileceğiniz en büyük iyilik güç dönemlerde sosyal ilişkilerinizi kuvvetlendirmek ve psikoloğunuzdan mümkün olabildiğince çok faydalanmaktır. Çocuk psikoloğunuzu seçerken öncelikle güven duyduğunuz, kolay işbirliği yapabileceğiniz ve çocuğunuzu okulda ziyaret edip öğretmenleriyle iletişim içinde olabilecek biri olmasına özen gösterin. Bu konularda talepkar olmaktan çekinmeyin. Çocuk psikolojisi ve terapisi yetişkin terapisinden farklıdır, çocuklar kendilerini sözel olarak her zaman iyi ifade edemezler, çocuk psikoloğunun duyguları iyi okuyabilen ve çocuğunuzla güven ilişkisini kolay kurabilen biri olması önemlidir. Çocuklar bağ kuramadıkları yetişkinlerden yeni bir şey öğrenmekte güçlük çekerler. Dolayısıyla bu bağı kurmak ve çocuğun güvenini kazanmak gerek okuldaki uyum sorunlarına, gerekse de ödev yapmak, arkadaşlarla geçim gibi diğer konularda çocuğa yardımcı olabilmek için öncelikli öneme sahiptir.
Özetle, okula uyum sağlamak, ödev yapmak, yeni şeyler öğrenmek, kalabalık bir grupta var olmaya çalışmak, çok uyarıcının olduğu ortamlarda dikkatini toplamak bir çok ailenin zaman zaman yaşadığı zorluklardır ve hepsinin çözümü vardır. Bu çözümün ne olduğu, ne kadar süreyle uygulanması gerektiği ise her çocuğa özel olarak belirlenmiş bir programla yapılmalıdır çünkü her çocuğun ihtiyacı ve neyden keyif aldığı farklıdır. Bir çocuğu tanımak ve ilişki kurmak da bu terapi programını oluşturmanın önemli bir kısmıdır. Bu sebeplerle çocuk psikoloğunuzu seçerken rahat ilişki kurabileceğiniz, çekinmeden iletişime geçebileceğiniz ve aile-okul-psikolog üçgeninde kilit rol oynayabilecek birini seçmenizi öneririm. Zira çocuğun hayatında dönüm noktalarından biri olan okula başlama sürecinde elinizden tutabilecek donanımlı bir uzman ailenizin ve çocuğunuzun öğrenme sürecine ve yaşam kalitesine daha kolay katkıda bulunacaktır.
Oysa ödev yapmayı ve bitirmeyi daha kendiliğinden olan, daha kurallara oturmuş ve hem ebeveynin hem de çocuğun kabul edebileceği sınırlara oturtmak mümkündür. Ancak her türlü yolu denemenize rağmen çocuğunuz ödev yapma konusunda aşırı tepkiliyse, bu davranışın altında yatan duygusal ya da öğrenme ile ilgili güçlükler olabilir. Kendi kendinize teşhis koymaya çalışmak yerine bir uzman değerlendirmesi almanız bazı öğrenme güçlüklerinin ya da duygusal sorunların daha kolay üstesinden gelebilmenizi sağlar.
Bununla birlikte bir çok durumda ödev yapmak, ya da yaptırmak aile ve çocuğun yeni bir duruma uyum sağlama sürecindeki güçlüklerden kaynaklanır ve çözümü sabır istese de mümkündür. Okuma yazmayı öğrenmek ve kurallarla çevrili, kendilerinden beklentinin daha fazla olduğu ortamlara uyum sağlamak bazı çocuklarda tepki uyandırabilir. Bu çocuğunuzun okulda başarısız olacağı anlamına gelmez. Ancak çocuğunuzun uyum sorununu görmezden gelmek çözümü daha çetrefilli hale getirebilir. Çocuk psikolojisi ve öğrenme güçlükleri alanında ve çocuklardaki duygusal sorunlar konusunda en kestirme ve kolay çözüm sorunları erken tespit edip olabildiğince erken dönemde yoğun bir destek vermektir.
Bu yoğun destek genellikle evde ve psikolojik danışmanlık merkezlerindeki uzmanlarla işbirliği içinde verilir. Öğrenme güçlükleri olan, okula uyum sorunu yaşayan çocukların öncelikle ne yoğunlukta terapiye ihtiyaç duyabileceklerini tespit edebilmek için bir uzman tarafından değerlendirilmeleri gerekir. Daha sonraki adım ise aile-okul-psikolog işbirliğidir ve iyileşme sürecininen önemli adımlarından biri bu işbirliğidir.
Bu işbirliğini organize edecek, psikolog ile yapılan özel çalışmaların evde ve okulda da uygulanmasına ön ayak olacak kişi öncelike ebeveyn ve daha sonra da psikologtur. Psikolog çocuğu imkan olduğu durumlarda evde ve okulda da gözlemlemeli, değerlendirilen sorunun hangi ortamlarda daha çok görüldüğünü, hangi ortamlarda azaldığını tespit etmelidir. Çocuk okulda ve evde farklı davranışlar sergiliyorsa bunun nedenleri araştırılmalı ve en kısa zamanda çocuğun olumsuz davranışını devam ettiren etkenler ortadan kaldırılmalıdır.
Bu etkenlerin tespiti ve ortadan kaldırılması sürecinde okul-aile-psikolog işbirliği çok önemlidir. Örneğin bir çocuk gördüğü ilgiden memnun olduğu için saldırganlık davranışını sürdürüyorsa, saldırganlık gösterdiği anda kendisine bağırıp çağırarak da olsa ilgi göstermek bu davranışını sürdürmesine sebep olacağı gibi ileride sorunlarını çözmek için bağırıp çağırmanın doğru bir yöntem olacağını zannedecektir. Böyle bir durumda, örneğin, hem okulda, hem evde hem de psikologla çalışırken saldırganlık davranışını sergilediğinde “mola” tekniği dediğimiz bir yöntemle çocuğa yaşıyla orantılı bir şekilde bir sandalyede belli bir süre oturma süresi tanınabilir. Burada önemli olan tutarlı bir şekile her ortamda aynı yaptırımın gerekli olduğu kadar uygulanabilmesidir. Tutarlılık ve sabır davranış sorunları yaşayan bir çocuğun uyum sürecini hızlandırmada en önemli adımdır.
Tutarlılık ve sabır her zaman uygulanması kolay tutumlar değildir. Bu sebeple kendinizle aynı süreçlerden geçen ve benzer zorluklar yaşyan ailelerle işbirliği içine girmeniz ve bilgi alışverişinde bulunmanız yaşadığınız süreçte yalnız olmadığınızı ve er ya da geç sabırla üstesinden gelinebilecek bir durumda olduğunuzu hatırlamanıza yardımcı olacaktır. Kendinize ve çocuğunuza yapabileceğiniz en büyük iyilik güç dönemlerde sosyal ilişkilerinizi kuvvetlendirmek ve psikoloğunuzdan mümkün olabildiğince çok faydalanmaktır. Çocuk psikoloğunuzu seçerken öncelikle güven duyduğunuz, kolay işbirliği yapabileceğiniz ve çocuğunuzu okulda ziyaret edip öğretmenleriyle iletişim içinde olabilecek biri olmasına özen gösterin. Bu konularda talepkar olmaktan çekinmeyin. Çocuk psikolojisi ve terapisi yetişkin terapisinden farklıdır, çocuklar kendilerini sözel olarak her zaman iyi ifade edemezler, çocuk psikoloğunun duyguları iyi okuyabilen ve çocuğunuzla güven ilişkisini kolay kurabilen biri olması önemlidir. Çocuklar bağ kuramadıkları yetişkinlerden yeni bir şey öğrenmekte güçlük çekerler. Dolayısıyla bu bağı kurmak ve çocuğun güvenini kazanmak gerek okuldaki uyum sorunlarına, gerekse de ödev yapmak, arkadaşlarla geçim gibi diğer konularda çocuğa yardımcı olabilmek için öncelikli öneme sahiptir.
Özetle, okula uyum sağlamak, ödev yapmak, yeni şeyler öğrenmek, kalabalık bir grupta var olmaya çalışmak, çok uyarıcının olduğu ortamlarda dikkatini toplamak bir çok ailenin zaman zaman yaşadığı zorluklardır ve hepsinin çözümü vardır. Bu çözümün ne olduğu, ne kadar süreyle uygulanması gerektiği ise her çocuğa özel olarak belirlenmiş bir programla yapılmalıdır çünkü her çocuğun ihtiyacı ve neyden keyif aldığı farklıdır. Bir çocuğu tanımak ve ilişki kurmak da bu terapi programını oluşturmanın önemli bir kısmıdır. Bu sebeplerle çocuk psikoloğunuzu seçerken rahat ilişki kurabileceğiniz, çekinmeden iletişime geçebileceğiniz ve aile-okul-psikolog üçgeninde kilit rol oynayabilecek birini seçmenizi öneririm. Zira çocuğun hayatında dönüm noktalarından biri olan okula başlama sürecinde elinizden tutabilecek donanımlı bir uzman ailenizin ve çocuğunuzun öğrenme sürecine ve yaşam kalitesine daha kolay katkıda bulunacaktır.
Beğenin 
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
