Çocuğunuz sizinle neden “İnatlaşıyor “ ?

İlk inatlaşma davranışları 2 - 3 yaşta görünür. Bu yaş ; bilimsel kaynaklarda da inat dönemi, özerklik dönemi olarak tanımlanır. Yani çocuğunuzun yaşamış olduğu bu davranış süreci gelişiminin doğal bir parçasıdır.
İki yaşındaki çocuğunuzu bir kaşif olarak tanımlayabilirsiniz. Yürüme becerileri ile merak ettiği, dokunmak istediği her şeye rahatlıkla ulaşabilir. Bunun için büyük bir heyecan duyar, onu engellemek istediğinizde ise size büyük bir sinirle karşı çıkabilir. İstediğinin olması için sonuna kadar direnir. Çığlık çığlığa ağlayabilir ya da kendini yerlere atabilir. Bu ufacık olayda nasıl böyle büyük tepkiler verdiğine şaşırabilirsiniz.

Özerklik dönemi, çocuğunuzun kendisini ortaya koyduğu, istediği her şeyin yapılması konusunda ısrar ettiği, her şeyin sahibi olduğunu düşündüğü, istediği kıyafeti giymek istediği dönemdir. Bu ısrarlı çabaları sizi ne kadar yorsa, sabırla ve sakin bir davranışla karşılamak gerekiyor.
Ayrıca, bu dönemde çocuk benlik algısına sahip olmaya başladığı için, anneden ayrışma söz konusudur. Çünkü çocuk ilk başlarda annesinin bir parçası gibi kendini görürken, bu dönemde artık kendisinin farklı bir bedende ve kimlikte olduğunu anlamaya başlar. Kimliğini fark etmeye başlayan çocuk kendi isteklerini ortaya koymaya isteyecek ve çevresindekilerle inatlaşma yoluna gidecektir.
Ergenlik döneminde de tekrar çocuk farklı bir düzeyde kimlik arayışına girer ve bu dönemde kendi kimliğini ortaya koyma çabası yüzünden çocuklarda inatlaşma daha sık karşılaşılan bir durumdur.
Önemli olan, her çatışmadan bir yarar ile çıkabilmek ve ilişkileri yıpratmak yerine yeni vizyonlar kazandırabilmektir.

Çocuğunuzun inatlaşma dönemlerinde her iki tarafın da amaçlarını açıkça ortaya koymaya çalışın. Sizin amaçlarınız çok çeşitli olabilir; ona yemek yedirmek, bir oyuncakçının önünden geri çekmek, ablasının odasından çıkmasını sağlamak veya uyutmak. Onun ise tek bir amacı vardır; sizin dediğinizin tersini yapmak. Ancak bu şekilde size kendisinin bağımsız bir birey olduğunu, kendi tercihlerini kendisinin yapabildiğini kanıtlayacaktır. Pek çok anne-baba bunun farkında olmadığı için çocuklarıyla gereksiz yere çatışmaya girer ve kendilerini de çocuklarını da yıpratır. Daha da kötüsü bazı çocuklar bunu bir alışkanlık haline getirirler, daha ilerki yaşlara taşırlar ve/veya anne-baba bu çatışmalara çözüm olarak şiddete başvurmaya başlar. Kısacası çok küçük yaşlarda başlayan ve çocukların gelişiminde çok doğal olan inatlaşma, anne-baba ve çocuk arasındaki bir iletişimsizliğin başlangıç noktası olabilir ve bir kısırdöngüyle son bulabilir.

İnatlaşmalar ve ağlamalar karşında anne ile çocuk arasında bir çatışma süreci başlar. Bu çatışma süreci; ailenin bu davranışlar karşısında nasıl davranacağını bilememesinden kaynaklanmaktadır. Örneğin; çocuğun salonda top ile oynamak istemesi karşısında anne topu elinden almaya çalışırsa çatışma başlar. Anne topu neden alması gerektiğini anlatmaya devam eder ama ağlama bir türlü durmaz, hatta artarak devam eder. Bu süreçte artık anne daha sinirlidir ve ses tonu daha da yükselmiştir. Konu topu almaktan çok anne ile çocuğun mücadelesi haline gelir. Sonuçta ağlayan bir çocuk, sinirli ve tükenmiş bir anne var.


Tavsiyeler

Bu dönemde çocuğa karşı davranışlarımız son derece önemlidir. Onu doğru yönlendirip, doğru rol model olursak o zaman çocuğumuzun inatçılığını kırabilir, onun daha uzlaşmacı ve uyumlu olmasını sağlayabiliriz. Yani, bu inatçılık durumların şiddeti, süresi ve nasıl çözülebileciği aile tutumuna bağlıdır. Çocuklar bende varım, bende bir bireyim ve özelim duygusunu tatmak isterler. Anne ve baba kendi dediğini sürekli çocuğa yaptırıyorsa çocukta özgüven problemi başlayacaktır. Çocuk bir birey olarak kendini ortaya koyamacaktır ve karar almakta zorlanacaktır.

Çocuk isteklerinin birazını elde ederek, birazını elde edemeyerek neden sonuçları görmelidir. Mantıklı istekleri ve mantıksız istekleri arasındaki farkı ebeveynden öğrenerek doğru seçimleri kendi bulmalıdır.

İnatlaşma ve ağlama nöbetlerinde neler yapılabilir?

 Yaşanacak tüm inatçılık durumlarında asla öfkelenmeden, soğukkanlılıkla yaklaşmak en yararlı davranış biçimi olacaktır. Derin bir nefes alıp onun “sizin çok sevdiğiniz çocuğunuz” olduğunu hatırlamanız, yumuşak ve uzlaşmacı bir ses tonuyla konuşmak size yardımcı olacaktır.

 Boks ringinde olmadığınızı unutmayın; her ikiniz de kazanabilir, her ikiniz de
amacınıza ulaşabilirsiniz. Amacınız ona, kimin güçlü kimin güçsüz olduğunu ispatlamak değil, o anda elde edemeyeceği bir şeyden vazgeçmesini sağlamak olmalı.

 Örneğin çocuğunuz yemek yeme konusunda sizinle inatlaşıyor. “Çabuk yemeğini ye!” “Yemeğini ye yoksa babana söylerim!” gibi sert ve tehdit içeren ifadeler yerine “Yemeğini büyük çiçekli tabağında mı yoksa küçük yeşil tabağında mı istersin?” gibi uzlaşmacı, sakin ama kararlı ifadeler kullanmanız, hem ortamı sakinleştiren bir yaklaşım olacak hem de çocuğunuza alternatif sunarak kendi seçimini yapma mutluluğunu yaşatacaktır.

 İnatçılık başladığı anda çok fazla üzerine gitmemek de faydalı bir yöntemdir. Sakinleşene kadar beklemek yararlıdır.

 Sonra istediği şeyi neden yapamayacağınızı basit bir şekilde açıklayın ve bu açıklamayı yaparken mutlaka bu durumdan dolayı ne kadar üzgün olduğunuzu belirtin. Onun istediği şeyi sizin de istediğinizi ama koşulların buna izin vermediğini söyleyin.

Duygularını paylaştığınızı bilmek onu hem rahatlatacak, hem de sizi ona karşı sürekli engeller koyan bir düşman olarak görmesini engelleyecektir. Konuşurken çocuğunuzun görüş seviyesine inin.

 Çocukların bu dönemlerinde her isteklerine “hayır” dememeniz gerekir. Ne kadar çok “hayır” verirseniz o kadar çok “hayır” alırsınız. Sizin için olabilecekleri ve olamayacakları belirleyin.
 Örneğin: çocugunuz dişlerini fırçalamadan yatağa giriyorsa, “Hayır, önce dişlerini fırçala” demenin yerine, “Hadi gel, dislerimizi birlikte fırçalayalım” demeniz daha uygun. İfadeleri dikkatle seçmek faydalı olacaktır.

 Ona kararlı ve tutarlı, fakat mutlaka sevecen bir tavırla yaklaşın. Önce "hayır" dediğiniz bir şeye sonradan "evet" derseniz çocuğunuz bunu size karşı sürekli kullanmaya başlayacaktır. Başka zaman ve durumlarda da siz pes edene kadar da sizinle çatışmaya devam edecektir.

 Çocuklar bu hassas dönemde haklı olup olmadığınızı anlamaz ama onunla nasıl konuştuğunuzu anlar. (Ses tonu ve vucut dili)

 Ona gerekli açıklamaları yaptıktan sonra, üzgün olduğunuzu söyledikten ve bu konuda kararlı olduğunuzu hissettirdikten sonra biraz zaman tanıyın. Bir süre sonra yeniden istediğini elde etmek konusunda sizinle inatlaşmaya başlarsa hiç tepki vermeyin. Birkaç denemeden sonra vazgeçecektir.

 Her türlü çabaya rağmen inatlaşma devam ediyorsa, dikkatini başka bir yöne çekmek faydalı olacaktır. Sakinleşene kadar ilgisini çekebilecek başka alternatifler denemek gerekir. Okul yaşına kadar bu yöntemin yararını görebilirsiniz. Bu şekilde, çocuğunuzla zaman keçirdiniz ve ona istediğini elde etmeyeceğini anlatıktan sonra, bağınızı kesmemiş oluyorsunuz. Onu önemsediğinizi ve saydığınızı gösterdiniz.

 Yaşanan inatçılık krizlerinde seçenek sunmak önemlidir. Bu yöntemle onu bağımsız bir birey olarak tanıdığınızı, onun kararlarına saygı duyduğunuzu hissedecektir. Çocuğunuz, kendisiyle ilgili kararlar verebildiğini ve onun seçimine öncelik tanındığını düşünerek inatlaşmaktan vazgeçecektir. Siz de ebeveyn olarak makul birkaç seçenekten birini kabul ettirebildiğiniz için kendinizi daha iyi hissedeceksiniz.