KLEPTOMANİ NEDİR?
Hırsızlık hastalığı olarak da bilinen kleptomani, maddi değeri olmadığı, kişisel kullanım için gereksinim duyulmadığı halde, nesnelere yönelik çalma dürtüsüne kişinin kendini kontrol edemediği psikolojik bir rahatsızlıktır. Genelde ergenlik döneminde başlayan, geç erişkinliğe kadar süren, bazı hastalarda ömür boyu sürebilen bir rahatsızlıktır. Seyrek rastlandığı, sosyal damgalamaya yol açtığı için tedavi arayışının kısıtlılığı sebebiyle, halk arasında yaygınlığı kesin saptanamamaktadır. Çalışmalar, hırsızların %3,8 ile %10’unun kleptoman olduğunu ortaya koymuştur.
Kleptomani’nin Nedenleri Nelerdir?
Çalma eylemini kontrolsüz ve saplantılı bir hale getiren kleptomaninin nedenleri bilinmez. Ancak bununla ilgili farklı teoriler vardır. Bir görüşe göre, beyinde meydana gelen değişimler kleptomaninin sebebi olarak kabul edilir. Çalmayı öğrenmiş beyindeki bu problem kalıplaşarak problemi güçlendirir. Kleptomanin nedenleri konusunda hala daha çok araştırmaya ihtiyaç vardır. Ancak bu rahatsızlıkla ilgili şu nedenler üzerinde durulur:
Serotonin: Bir nörotransmitter olan serotonin, ruh halini ve duyguları düzenlemeye yardım eder. Dürtüsel davranışlara meyilli kişilerde düşük serotonin düzeyleri görülür.
Bağımlılık: Bir nörotransmitter olan dopamin, çalma eyleminden sonra salgılanabilir. Dopamin zevk duygusunu sağlar. Bu da bazı kişiler için tekrar isteği yaratır.
Beynin Opioid Sistemi: Dürtülerin düzenlendiği sistem opioid sistemdeki bir dengesizlik, dürtülere direnç göstermeye engel olabilir.
Öğrenilmiş Alışkanlık: Dürtüler rahatsızlık hissi verirler. Dürtü üzerine hırsızlık yapıldığında kısa süreli bir rahatlama hissi gelir ve kişi dürtüden kurtulur. Bu döngü kırılması zor bir alışkanlıktır.
Kafa Travmaları ve Beyin Yaralanmaları
KLEPTOMANİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
• İhtiyaç duyulmayan eşyaları çalma konusunda güçlü dürtüsellik ve bu dürtüleri kontrol etmede yetersizlik,
• Dürtüler oluştuğunda hissedilen gerginlik, endişe veya uyarılma duygusu
• Çalarken zevk, rahatlama veya tatmin hissi duyma
• Hırsızlıktan sonra kendini suçlu hissederek duyulan pişmanlık, kendinden nefret etme, utanma veya tutuklanma korkusu hissetme,
• Dürtülerin geri dönüşü ve kleptomani döngüsünün tekrarı.
Kleptomani Nasıl Teşhis Edilir?
Hiçbir zaman teşhis edilemeyen kleptomaniler vardır. Zaten yaygın olarak görülmeyen bu rahatsızlıkta bazı kişiler tedaviyi kabul etmez. Bazı kişiler tekrarlayan hırsızlıkları nedeniyle hapse girebilir. Kleptomanlar genellikle gizlice çalarlar. Kleptomani teşhisi için kriterler vardır. Bu kriterler şunlardır:
• Kişinin ihtiyaç için çalmaması
• Çalmadan önce gerginlik ve beklenti hissetme
• Aldıktan hemen sonra rahatlama ve zevk gibi olumlu hisler duyma veya çok yüksek hissetme
• Öfke veya intikam için duygusal bir tepki ve sanrı veya halüsinasyon olarak çalmama
• Davranış bozukluğu veya antisosyal kişilik bozukluğu gibi mental sorunlar kleptomani şartı değildir.
Kleptomani teşhisi için doğrudan bir test yapılmaz. Ancak teşhis için bazı testler uygulanabilir. Bu sayede sorunun diğer sorunlar elenmiş olur.
Kleptomani Nasıl Tedavi Edilir?
Kleptomani tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır. Kleptomani tedavisinde psikiyatrist ve psikologlar önemli rol oynar. Kleptomani tedavisi tam olarak bir çerçeve içine alınamasa da ilaçla tedavi veya dürtülerle başa çıkılması için beceri geliştirme terapisi uygulanır. Kleptomani tedavilerinde uygulanan teknikler şunlardır:
Psikoterapi: Bilişsel davranışçı terapi ile olumsuz davranışlar ve düşünceler olumlu olarak tanımlanabilir. Bilişsel davranışçı terapi ile dürtülerin nasıl kontrol edileceği, sağlıklı başa çıkma mekanizmaları, tetikleyicilerin belirlenmesi ve bunlardan kaçınma, stresi yönetme, psikolojik sorunları ele alma öğrenilir.
Aile terapisi, çift terapisi ve psikodinamik terapiler de diğer terapötik tekniklerdir.
İlaç: Antidepresanlar, duygu-durum dengeleyiciler, antikonvülzanlar ve opioid reseptör agonist ilaçlar dürtülerin yatıştırılmasında yardımcı olur.
Yardım Grupları: Bozukluğun üstesinden gelmek veya yönetmek için destek alınabilir.

ÖĞR. PSK. SILA ZEYNEP ÖZSARI UZM. KL. PSK. DAMLA KANKAYA SÜNTEROĞLU
Kaynakça
https://www.acibadem.com.tr/hayat/kleptomani/
https://www.memorial.com.tr/hastaliklar/kleptomani-calma-hirsizligi-hastaligi-nedir